İstanbul'da Kentsel Dönüşüm ve Deprem Riskleri Üzerine Uzman Görüşleri
İstanbul’da geçtiğimiz hafta yaşanan 6.2 şiddetindeki depremle birlikte kentsel dönüşüm ve riskli yapı stoku konuları yeniden gündeme geldi. Uzmanlar, İstanbul’da 1.5 milyon konutun yenilenmesi gerektiğini ve 700 riskli konutun acil dönüşüm beklediğini belirtti. Dönüşüm sürecinin en büyük engelinin finansman olduğunu vurgulayan uzmanlar, yeni kaynaklara ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
Finansman Sorunu ve Çözüm Önerileri
Uzmanlar, kentsel dönüşüm sürecinin finansmanının sağlanması gerektiğini belirtti. Kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışlarının bu noktada çözüm olabileceği ifade edildi. “Finansmanı ve maliyeti kendi içinden çıkacak alan bazlı dönüşümle kısa sürede riskli yapı stoğu yenilenebilir” denildi. Ayrıca, KDV, tarife ve ücretlerde tam muafiyetin sağlanmasının engelleri kaldıracağı vurgulandı.
Kentsel dönüşüm uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, dönüşümde karşılaşılan en büyük sorunların başında ekonomik yetersizliğin geldiğini belirtti. “Alan bazlı kendi kaynağından çıkan projelere ihtiyacımız var” diyen Şen, bu tür projelerin uygulanması durumunda daha yaşanabilir ve güvenli binalara ulaşılabileceğini ifade etti. Dönüşüm sürecinin, vatandaşların konfor alanlarından feragat etmesiyle olumlu bir şekilde ilerleyeceği belirtildi.
Vatandaşın Rolü ve Belediyelerin Önemi
Şen, dönüşüm sürecinde halkın da destek vermesi gerektiğini vurguladı. “Metrekare derdine takılmamak gerekiyor” diyerek, dönüşümün bir milli güvenlik meselesi olduğunu belirtti. Gerekli finansman modellemeleri yapıldığında, İstanbul’da 700 bin konutun dönüşümünün 5 yıl içinde gerçekleştirilebileceğini ifade etti. Bu süreçte vatandaşların can güvenliğinin öncelikli konu olması gerektiği belirtildi.
Belediyelerin bu süreçte önemli bir rol oynaması gerektiği ifade edildi. Şen, “Belediyeler bu sürecin başlatılmasında ve arabuluculuk vazifesi görerek vatandaş ile müteahhit arasında sıkıntı yaşanmadan her türlü paketi hazırlayacak” dedi. Ayrıca, dönüşüm sürecinin şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiği vurgulandı.
KDV Muafiyeti ve İmar Artışları
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, kentsel dönüşümün finans ayağının önemine dikkat çekti. “Kentsel dönüşüm finansmanı oluşmadığı sürece sağlıklı bir süreçten söz edemeyiz” diyen Şişik, kamu-özel işbirliklerinin önemini vurguladı. KDV, tarife ve ücretler konusunda tam muafiyet sağlanmasının dönüşümün önündeki engelleri kaldıracağı ifade edildi.
Şişik, merkezi hükümetin bu soruna yönelik çeşitli kampanyalar geliştirdiğini ancak bu tür programların kentsel dönüşüm mücadelesine pansuman etkisi yarattığını belirtti. Kentsel dönüşüm sürecindeki yapılar ruhsat harçlarından muaf olmasına rağmen, çeşitli ücretlerin alındığına dikkat çekildi.
Yeni Daire Çıkışı ve Öneriler
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Kurucu Başkanı Sinan Türkkan, imar artışıyla çözümün mümkün olmadığını belirtti. “Bazı bölgeler artık tamamen doldu” diyen Türkkan, müteahhit ile vatandaşın karşılıklı feragat göstererek dönüşüm yapabileceğini ifade etti. Örneğin, 10 daireli bir binada hak sahipleri ilave 5-10 metrekareden vazgeçtiğinde, apartmanın küçülmeden 2 daire daha çıkabileceği belirtildi.
Türkkan, bu dairelerin parasıyla projenin kendini finanse edebileceğini ifade etti. Ayrıca, kentsel dönüşüm sürecini hızlandıracak öneriler arasında Kentsel Dönüşüm Finansman Bankası kurulması, 6306 sayılı yasanın günün şartlarına göre yeniden yazılması ve planlı alanlarda alan bazlı dönüşümü teşvik edici maddelerin eklenmesi gerektiği vurgulandı.