Türkiye Ekonomisinde Döviz Mevduatının Artışı ve Bölgesel Dağılım
Yılın ilk çeyreğinde Türkiye'de döviz mevduatının artışı dikkat çekti. İç ve dış gelişmelerin yol açtığı belirsizlik ve güven kaybı, ekonomide kırılganlığın artmasına neden oldu. Bu durum, ülke genelinde mevduatta dövizin payının yükselmesine yol açtı. Özellikle İstanbul, toplam yurt içi mevduatın yarısına sahip olmasıyla dikkat çekti. Aksaray, döviz mevduatındaki oranıyla birinciliğini korudu.
Mevduatın Genel Durumu
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) verilerine göre, yurt içi yerleşiklere ait toplam mevduat, ilk çeyrekte yüzde 12,2 oranında artarak 19 trilyon 711,6 milyar liraya ulaştı. Bu artışın büyük kısmı döviz hesaplarından kaynaklandı. TL mevduat hacmi ise cari olarak yüzde 7,3 oranında artış gösterdi. Ancak, TÜFE bazında yüzde 10,06 olan enflasyona göre reel olarak yüzde 2,6 daralma yaşandı.
Döviz mevduatının TL cinsi tutarında ise yüzde 22,2 oranında bir büyüme yaşandı. Aralık 2024 sonunda toplam mevduat hacminin yüzde 32,6'sını oluşturan döviz tevdiat hesaplarının payı, ilk çeyrekte 3 puan artışla yüzde 35,5'e çıktı. Bu durum, döviz hesaplarının artışının devam ettiğini gösteriyor.
İstanbul'un Mevduat Hacmi
İstanbul, Türkiye nüfusunun yüzde 18,3'üne ev sahipliği yaparken, toplam mevduatın da yaklaşık yarısına sahip bulunuyor. Mart sonu itibarıyla toplam yurt içi mevduatın yüzde 45,6'sı bu ilde bulunuyor. İstanbul'da TL mevduat hacmi yüzde 6 artarken, döviz mevduatındaki artış yüzde 26,1'e ulaştı. Bu durum, toplam mevduatın yüzde 12,5 arttığını gösteriyor.
İstanbul'un toplam mevduat hacminin yüzde 36,1'ini döviz mevduatı oluşturuyor. Bu oran, İstanbul'un ekonomik gücünü ve döviz hesaplarına olan talebi ortaya koyuyor. Diğer illerle kıyaslandığında, İstanbul'un mevduat hacminde önemli bir ticari pay bulunuyor.
Diğer İllerin Durumu
Aksaray, toplam mevduatı içinde dövizin payı en yüksek il olarak dikkat çekiyor. Mart sonu itibarıyla Aksaray'ın toplam mevduatının yüzde 48,8'ini döviz hesapları oluşturdu. Bu oran, Aksaray'ın döviz mevduatındaki artışını gösteriyor. Bingöl, Elâzığ, Bayburt ve Çankırı gibi iller de döviz mevduatında önemli sıralamalara sahip.
Toplam mevduat hacminde İstanbul'u 2 trilyon 593,3 milyar lira ile Ankara izliyor. Ankara'nın mevduat hacminde dövizin payı yüzde 34,7 düzeyinde. İzmir, Antalya ve Bursa gibi diğer büyük iller de mevduat hacminde önemli paylara sahip. Bu durum, Türkiye genelindeki ekonomik dengenin bölgesel farklılıklarını ortaya koyuyor.
Kişi Başı Mevduat Farkları
Mart 2025 itibarıyla Türkiye genelinde kişi başına ortalama 148 bin 313 lira TL mevduat düşüyor. Marmara bölgesi, kişi başına 256 bin 58 lira TL mevduat ile ilk sırada yer alıyor. Bu bölgeyi İç Anadolu, Ege ve Akdeniz izliyor. Kişi başına düşen mevduat miktarında Marmara ile Doğu Anadolu arasında 6 katlık bir fark bulunuyor.
İstanbul, kişi başına düşen ortalama mevduat miktarında 572 bin 797 TL ile ilk sırada yer alıyor. Bu ili, Ankara ve Muğla takip ediyor. Kişi başı mevduatta en düşük olan il ise Şırnak. Şırnak ile İstanbul arasındaki fark 20 kat olarak belirleniyor. Bu durum, Türkiye'deki ekonomik eşitsizlikleri gözler önüne seriyor.